El Egzaması
Egzama; diğer ismiyle atopik dermatit, ciltte kızarma, kaşıntı ve pullanma ile başlayan, önlem alınmadığında tahriş ve çatlaklara yol açabilen alerjik bir deri hastalığıdır.
Genelde el ve ayakta görülür. Bebeklerde tipik olarak boyun ve yüzde, kol ve bacaklarda gözlenir. Büyük çocuk ve erişkinlerde ise el, ayak, saçlı deri (seboreik dermatit), burun kenarları ve kulakta, dirsek iç yüzlerinde ve dizlerin arkasında görülebilir.
Egzama, ilerleyip kronikleştikçe tekrarlayan iltihaplar ve ve deri kalınlaşmalarına sebep olabilir.
El egzaması (el dermatiti olarak da bilinir) toplumda oldukça sık görülen bir deri hastalığıdır ve ellerde ( avuç içi, parmak araları ve el sırtında) kuruluk, kızarıklık, kepeklenme, su dolu kabarcıklar ve sulantı ile karşımıza çıkmaktadır.
El Egzaması; en sık su, kuru hava, sabun, deterjan, kimyasal maddeler, lastik eldivenler, kişisel bakım ürünleri ile aşırı temas sonrasında deride tahriş nedeniyle gelişmektedir. Zararsız görünen bebek ürünleri hatta ellerin sıkça su ile teması bile hastalığın ilerlemesine neden olabilmektedir.
El Egzaması Kimlerde Görülür? Kimlerde Görülme Olasılığı Artar?
Hastalık tüm dünyada görülebilmekle birlikte özellikle kalıtsal olarak deri reaksiyonu vermeye yatkın atopik egzamalı bireylerde daha sık görülebilmektedir.
El Egzamasını Tetikleyen Faktörler Nelerdir?
Günlük hayatımızda kullandığımız ve karşılaştığımız maddeler hastalığın bir nedeni veya alevlendiricisi olabilir. Bazı ilaçlar ve güneş ışınları özellikle ışığa duyarlılığa bağlı gelişen egzamalarda hastalığı tetikleyebilir. Mesleki olarak yağlı ürünlerle, metalik sıvılarla temas ve soğutucu malzemeler irritasyona neden olabilmektedir.
El Egzaması Hangi Meslek Gruplarında Daha Sık Görülür?
Bazı meslek grupları tahriş edici ve alerjen maddelerle daha sık maruz kaldıkları için el egzaması gelişmesine yatkındır. Kişinin mesleği kadar hobileri de önemlidir. Bu meslek grupları;
Temizlik, bulaşıkla yoğun uğraşan kişiler, fırın işçileri, kuaförler, diş teknisyeni, doktor, hemşire gibi sağlık personeli, çimento, tuğla ve boya işi ile uğraşanlar, resim, maket, bahçe işi vs. ile uğraşan kişiler.
El Egzamasının Bulguları Nelerdir?
- Akut (başlangıç) dönemde; kızarık ve şiş bir zeminde çok sayıda su dolu kabarcıklar ve bunların hızla açılmasıyla sulantı ve kabuklanmalar ortaya çıkar.
- Subakut (akut dönem ardından gelişen) dönemde; hafif kızarık bir zeminde çok sayıda kepeklenme ve kabuklanma gözlenir.
- Kronik (İlerlemiş) dönemde; deri kalınlaşmış ve üzerinde kepeklenme belirgindir, yarıklar gelişebilir. Hastalık nedenine göre de farklı dönemlerde seyredebilir ve her dönemde kaşıntı görülebilir.
El Egzaması Tanısı Nasıl Konur?
Çoğu zaman muayene bulguları yeterlidir. Başka hastalıklarından ayırmak için mantar incelemesi ve deri biyopsisi gerekebilir. Alerjik temas egzaması düşünüldüğünde sorumlu maddelerin değerlendirilebilmesi için patch (yama) testi yapılabilir.
Seboreik Dermatit (Egzama) Nedir?
Kronik bir egzama çeşididir. Yağlı deri bölgelerinde görülür. En çok; kulakta, burun kenarlarında, saç derisinde ve göğüs bölgesinde kendini gösterir.
Saç egzaması; saçlı deride pullanma ve döküntü ile bulgu verir. Saçta kepek ile karışabilir. Tedavide hastalığın derecesine göre çeşitli kremler ve şampuanlar kullanılır.
Egzamada Tedavi İlkeleri Nelerdir?
Tedavide esas nedenin saptanması ve bu etkenle temastan kaçınmaktır. Tamamen uzak durabilmek bazen zor olabilmektedir. Sebebi ne olursa olsun egzamada başarılı bir tedavi için tetikleyici, durumu kötüleştirebilecek faktörlerden kaçınmak gerekir. Özellikle uzun seyirli hastalığı olanlarda tedavi uzun sürebilir.
Tetikleyici Faktörlerden Kaçınmak İçin Öneriler Nelerdir?
- Su ve sabunla uzun süreli temas derinin doğal koruyucu tabakasının kaybına neden olmaktadır. Bu nedenle ellerin temizliği sabun yerine derimizin PH’sına uygun, kokusuz ve renksiz bir temizleyiciyle yapılması daha uygundur.
- Sıcak veya soğuk su yerine ellerin ılık su ile yıkanması daha uygundur.
- Özellikle uzun seyirli (kronik) formunda nemlendiriciler derinin kaybettiği nemi kazandırmaya yardımcı olabilir. Bariyer krem ve köpükler etkenlerin deriye girmesini fiziksel olarak engelleyebilir.
- İş yaparken yüzüklerin çıkarılması tahriş edici maddelerin yüzüklerin altında birikmesini engelleyecektir.
- Temizlik, bulaşık, çocuk bakımı gibi işlerde yardımcı desteği veya bulaşık ve çamaşır makinesi kullanılmalıdır.
- Kısa süreli profilaktik (koruyucu) eldiven kullanımı önemlidir. Uzun süre eldiven kullanımının terlemeyi arttırabileceği unutulmamalıdır. Eldiven içine pamuklu eldiven giyilmesi uygun olacaktır. Pudralı eldivenler klinik bulguları şiddetlendirebildiğinden kullanımları uygun değildir.
- Saç şampuanlama sırasında kısa süre ile eldiven giyilmesi zayıf irritan maddelerin deriye olumsuz etkisini azaltacaktır.
- Tuvalet temizleme gibi uygulamalar sırasında deterjan ile ellerin teması kesilmelidir.
- Domates, portakal, limon gibi maddelerle doğrudan el teması engellenmelidir.
- Saç boyama sırasında olası alerjenlerden kaçınılması ve korunulması önemlidir.
- Eğer mesleki nedenli bir egzama düşünülüyorsa kısa süreli meslek değişikliği, kalıcı bir sorun varsa hekimlerin önerisi ile meslek değişikliği gündeme gelebilir.
Tedavi Seçenekleri Nelerdir?
Tedaviye başlamadan önce gebelik, emzirme, dahili hastalıklar, farklı sebeplerden ötürü düzenli olarak kullanılan ilaçlar ile ilgili doktor mutlaka bilgilendirilmelidir.
- Deriye sürülerek uygulanan tedavi edici kremler, kaşıntı ve kızarıklığın düzelmesinde, egzama iyileşmesinde yararlıdır. Saç egzamasında ise krem dışında şampuanlar da kullanılır. Egzama sulantılı ise, doktorunuzun önereceği ilaçlar ile ıslak pansuman uygulaması, deri kalınlığı belirgin ise, deri kalınlığını azaltıcı tedaviler gündeme gelebilir.
- Hastalık çok şiddetli ise deri dışında bazı ilaçlar ağızdan, damar, kas uygulamaları yoluyla verilebilir.
- Bu tedavilere yanıt alınamıyorsa diğer tedavi seçenekleri uygulanabilmektedir.